آندومتریوز یکی از شایع‌ترین بیماری‌ها در زنان به حساب می‌آید که دارای علائم مختلفی است. از جمله علائم بیماری می‌توان به خون ریزی‌های شدید قاعدگی، گرفتگی عضلات، ناباروری و … اشاره کرد. ممکن است نشانه‌های آندومتریوز شدید با نوع خفیف آن تفاوت‌هایی داشته باشند. لازم است تمامی زنان با عوامل خطر این بیماری آشنا شوند تا در صورتی که نشانه‌ای در بدن خود مشاهده کردند، هر چه سریع‌تر به پزشک متخصص مراجعه کنند. روش‌های تشخیص مختلفی برای این بیماری وجود دارند که از جمله آنها می‌توان به تشخیص آندومتریوز در سونوگرافی، لاپاراسکوپی و… اشاره نمود. این عارضه می‌تواند نتایج مختلفی داشته باشد از جمله نتایج بد این بیماری می‌توان به عدم باروری در افراد اشاره کرد.
علائم بیماری آندومتریوز
احتمالاً این سوال برای بسیاری از افراد به وجود آید که علائم آندومتریوز چیست؟ لازم است بدانید عوامل مختلفی می‌توانند بر روی علائم این بیماری تاثیر گذار باشند. بنابراین برخی از افراد علائم خفیفی را تجربه کرده اما برخی دیگر علائم متوسط تا شدیدی را در بدن خود احساس می‌کنند.
نکته بسیار مهمی که در خصوص علائم بیماری آندومتریوز باید به آن توجه داشته باشید این است که میزان و شدت درد هیچ ارتباطی با درجه یا مرحله بیماری ندارد. زیرا دیده شده که فردی مبتلا به آندومتریوز از نوع خفیف است، اما درد بسیار شدید و آزار دهنده‌ای دارد. یا بالعکس فردی درد بسیار کمی را در اثر آندومتریوز تجربه می‌کند اما نوع بیماری او از نوع شدید است.
به منظور تشخیص درست و زود هنگام بیماری آندومتریوز آگاهی داشتن از علائم این بیماری و کیست‌های آن بسیار حائز اهمیت خواهد بود. برای مثال یکی از مهمترین علائم این بیماری دردهای لگنی است. مهمترین علائم و نشانه‌های آندومتریوز شدید و خفیف به شرح زیر هستند:
- ناباروری
- بروز کمردرد
- درد در هنگام رابطه جنسی
- درد در هنگام اجابت مزاج
- گرفتگی عضلات چندین روز قبل و پس از پریود
- خونریزی شدید قاعدگی یا خونریزی بین قاعدگی
- مشکلات گوارشی شامل اسهال، یبوست، نفخ یا حالت تهوع به ویژه در زمان پریود
پیشنهاد می‌شود اگر هر یک از علائم بالا را در خود مشاهده کردید و همچنین به منظور مطمئن شدن از سلامت تخمدان و رحم، چکاپ‌ها و معاینات دوره‌ای را توسط بهترین متخصص زنان در اصفهان برای تشخیص زود هنگام کیست‌های تخمدان حتماً انجام دهید.
علل بیماری آندومتریوز
معمولاً در طی یک چرخه قاعدگی طبیعی پوشش داخلی رحم از بدن زنان تخلیه خواهد شد اما در افرادی که به بیماری آندومتریوز مبتلا هستند، این چرخه در جایی خارج از رحم آنها نیز انجام می‌شود. به طور کلی علت دقیقی برای بیماری آندومتریوز وجود ندارد. اما برخی از مهمترین علل برای این بیماری به شرح زیر هستند:
- قاعدگی رتروگراد یا قاعدگی برگشتی یکی از مهم ترین دلایل بیماری آندومتریوز به حساب می‌آید. در واقع این بیماری زمانی به وجود می‌آید که خون قاعدگی به جای این که از واژن افراد خارج شود، از طریق لوله‌های فالوپ به داخل حفره لگنی بازگردد.
- یکی دیگر از دلایلی که برای بیماری آندومتریوز وجود دارد، اختلالات هورمونی است. در واقع اختلالات هورمونی می‌توانند سبب تبدیل سلول‌های خارج رحمی به سلول‌هایی شوند که شبیه سلول‌های داخلی رحم هستند. این سلول‌ها، سلول‌های آندومتر نا به جا نام دارند و ممکن است بر روی اندام‌های داخلی مختلف لگن همچون مثانه، تخمدان‌ها و راست روده رشد کنند. بافت زائده به وجود آمده در پاسخ به هورمون‌های قاعدگی به رشد خود ادامه می‌دهد و می‌تواند منجر به درد و خونریزی شود.
- از دیگر علت‌های ابتلای افراد به بیماری آندومتریوز، می‌توان به آسیب احتمالی وارد شده به رحم اشاره کرد. برای مثال در عمل‌هایی همچون سزارین، آسیب بسیاری به رحم وارد شده که در نهایت باعث نشت بافت و خون از رحم به سایر اندام‌های مجاور می‌شود.
عوامل خطر بیماری آندومتریوز
بهتر است افراد علاوه بر این که می‌دانند علائم آندومتریوز چیست و علت آندومتریوز چیست، در خصوص عوامل خطر ابتلا به این بیماری نیز اطلاعات کافی داشته باشند تا بتوانند در خصوص زمان بندی انجام چکاپ‌ها و معاینات دوره‌ای تصمیم صحیحی بگیرند. از جمله مهمترین عوامل خطر این بیماری می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
- سن: خطر مبتلا شدن به آندومتریوز و کیست آندومتریوز در هر سنی در زنان وجود دارد. اما به طور معمول این بیماری در سنین ۳۰ تا ۴۰ سالگی تشخیص داده می‌شوند. ممکن است از همان اوایل بلوغ بیماری و علائم اولیه آن در بدن افراد شکل گرفته باشد.
- سابقه خانوادگی: معمولا پزشکان بیان می‌کنند اگر یکی از اعضای خانواده شما مبتلا به آندومتریوز باشد، خطر ابتلای به این بیماری در شما بسیار بالا خواهد بود. بنابراین حائز اهمیت است در این خصوص با پزشک خود صحبت کنید.
- بارداری‌های قبلی: بارداری به طور موقت سبب کاهش علائم آندومتریوز می‌شود، بنابراین زنانی که تا به حال باردار نشده باشند،خطر ابتلای بیشتری به بیماری آندومتریوز دارند. البته توجه داشته باشید این بدان معنا نیست که زنانی که از قبل سابقه بارداری داشته‌اند، به طور کامل از این بیماری در امان هستند.
- مشکلات سیستم ایمنی: اگر سیستم ایمنی افراد ناکارآمد یا ضعیف باشد، قادر به یافتن و از بین بردن بافت آندومتر در خارج از رحم نخواهد بود. معمولاً در زنانی که مبتلا به آندومتریوز هستند، اختلالات سیستم ایمنی و بعضی سرطان‌ها شایع می‌باشند.
- اختلالات قاعدگی: برخی از مشکلات در سیکل قاعدگی شامل قاعدگی کوتاه‌تر از حالت طبیعی، پریودهای سنگین و طولانی و پریودی که از سنین پایین شروع شود، لازم است مورد بررسی و توجه قرار بگیرند. بنابراین حتماً در این خصوص با پزشک خود صحبت کنید.
تشخیص آندومتریوز
به منظور تشخیص درست و صحیح بیماری آندومتریوز لازم است به پزشک متخصص مراجعه نمایید. پس از مراجعه، احتمالاً پزشک در خصوص علائمی که تجربه می‌کنید، شدت درد، ناحیه آن و… سوالاتی را از شما خواهد پرسید و در ادامه برای بررسی دقیق‌تر و اعلام نتیجه از شما می‌خواهد آزمایش‌هایی را برای تشخیص انجام دهید. از جمله بهترین آزمایش‌هایی که برای تشخیص آندومتریوز وجود دارند، می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
- معاینه دقیق لگن: پزشک در این روش سعی می‌کند با دست خود مناطقی در لگن که ناهنجاری‌هایی مانند کیست یا زخم رحمی دارند را با دقت ارزیابی نماید. اما توجه داشته باشید در معاینه لگن پزشک نمی‌تواند مناطق کوچک آندومتریوز را احساس کند مگر این که باعث ایجاد کیست شده باشند.
- سونوگرافی: تشخیص آندومتریوز در سونوگرافی نسبت به سایر روش‌ها آسان‌تر است. در این روش از امواج صوتی با فرکانس بسیار بالا برای ثبت تصاویر از داخل بدن بیماران استفاده خواهند کرد. برای تشخیص وجود آندومتریوز از دستگاهی به نام مبدل استفاده کرده و آن را روی شکم بیمار فشار داده یا آن را داخل واژن او قرار می‌دهند که این روش سونوگرافی ترانس واژینال نام دارد. هر دو نوع سونوگرافی‌ها می‌توانند به پزشک در خصوص وجود آندومتریوز اطلاعاتی دهد.معمولاً یک آزمایش تصویربرداری سونوگرافی استاندارد قادر نخواهد بود به پزشک شما با قطعیت بگوید که آیا مبتلا به آندومتریوز هستید یا خیر، اما به طور قطع با استفاده از سونوگرافی، کیست‌های مرتبط با آندومتریوز شناسایی خواهند شد.
- تصویربرداری ام آر آی: در این روش از میدان مغناطیسی و امواج رادیویی به منظور ایجاد تصاویر دقیق از اندام‌ها و بافت‌های بدن افراد استفاده خواهد شد. معمولا ام آر آی می‌تواند اطلاعات دقیقی در مورد محل و اندازه کاشت‌های سلولی آندومتر به جراح ارائه دهد.
- استفاده از لاپاراسکوپی: در برخی مواقع پزشک متخصص بیماران را به جراح ارجاع می‌دهد تا به کمک روش جراحی لاپاراسکوپی داخل شکم آنها با دقت بررسی شود. در این روش بیماران تحت بیهوشی عمومی قرار می‌گیرند و جراح برش کوچکی در نزدیکی ناف آنها ایجاد خواهد کرد. به کمک این برش لوله لاپاراسکوپ وارد بدن شده و علائم بافت آندومتر خارج از رحم تمامی نواحی لگن را بررسی خواهد کرد.
چه کسانی ممکن است به اندومتریوز مبتلا شوند؟
احتمال ابتلا به بیماری آندومتریوز، در افرادی که علائم پایین را در بدن خود دارند، وجود دارد:
- باروری و زایمان
- اختلالات دستگاه تناسلی
- بروز یائسگی در سنین بالاتر
- شاخص توده بدنی (bmi) پایین
- شروع قاعدگی در سنین پایین عدم
- داشتن سطح بالاتری از استروژن در بدن
- داشتن دوره‌های بین قاعدگی کوتاه‌مدت، به عنوان مثال کمتر از ۲۷ روز
- تجربه دوره‌های قاعدگی سنگین که اغلب بیش از هفت روز طول می‌کشند
- سابقه خانوادگی ابتلا به آندومتریوز (به‌خصوص در مادر، عمه یا خواهر)
- بروز هرگونه بیماری که مانع از خروج خون از بدن در دوران قاعدگی شود
آیا آندومتریوز می تواند باعث نازایی شود؟
آندومتریوز دارای درجات مختلف و شدت‌های متفاوتی از خفیف تا شدید بوده و ممکن است افرادی که به نوع خفیف این بیماری مبتلا شده‌اند، علائمی نداشته یا دچار درد قاعدگی و لکه بینی مختصر شوند و از وجود آندومتریوز در بدن خود بی اطلاع باشد.
امکان اتفاق افتادن بارداری به طور خود به خودی در این افراد وجود دارد اما در موارد شدید که سبب چسبندگی شدید اعضای لگن همچون رحم، تخمدان و لوله‌ها می‌شوند، ناباروری با احتمال بیشتری رخ خواهد داد.
به علاوه در افرادی که مبتلا به آندومتریوز شدید هستند، به علت تحت تاثیر قرار گرفتن رحم با این بیماری، احتمال سقط جنین افزایش می‌یابد.
نتیجه گیری
بسیاری از زنان به علل و دلایل مختلفی به بیماری آندومتریوز مبتلا هستند. این بیماری دارای نشانه‌ها و علائم متفاوتی بوده و روش‌های تشخیص متنوعی برای آن وجود دارد. در این مقاله سعی کردیم شما را با تمام نکاتی که لازم است در خصوص این عارضه بدانید، آشنا کنیم.