درمان ناباروری با IUI که به آن لقاح داخل رحمی گفته می‌شود، یک روش پزشکی شناخته شده و بسیار نتیجه بخش و موثر برای درمان ناباروری می‌باشد. در این فرایند درمانی، اسپرم‌هایی که غلیظ شده‌اند دقیقاً در زمانی که تخمدان زن یک یا چند تخمک را برای لقاح آزاد می‌کند، در رحم او قرار می‌گیرد. سپس اسپرم به داخل لوله فالوپ شناور شده و تخمک منتظر را بارور می‌کند و در نتیجه بارداری اتفاق می‌افتد.
درمان ناباروری به روش IUI می تواند متناسب با دلایل ناباروری با چرخه طبیعی زن یا با داروهای باروری برای او هماهنگ و تجویز شود. تلقیح داخل رحمی یک روش نسبتا ساده و ایمن است و خطر عوارض خاصی برای زنان ندارد. مراحل درمان ناباروری با IUI معمولا در یک جلسه 30 دقیقه ای در کلینیک تخصصی و توسط یک پزشک زنان متخصص انجام می‌شود. عمل IUI فقط یک یا دو دقیقه طول می کشد و نیازی به دارو یا مسکن ندارد. البته توانایی یک زوج برای باردار شدن به عوامل مختلفی بستگی دارد. در این مقاله قصد داریم در خصوص درمان ناباروری با IUI یا تلقیح داخلی رحمی اسپرم نکات مهمی را ارائه نماییم.
درمان ناباروری با IUI چیست
درمان ناباروری با IUI یک روش درمانی جهت باردار شدن زوج‌هایی است که به دلایل مختلف نمی‌توانند بطور طبیعی دارای فرزند شوند. IUI درواقع همان لقاح مصنوعی است که در طی آن قرار است اسپرم‌های سالم شناخته شود و فرایند تخمک گذاری را به روش مصنوعی با سرعت به نتیجه برساند؛ لذا اسپرم‌های سالم در طول تخمک‌گذاری مستقیماً در داخل رحم قرار می‌گیرند. این روش به اسپرم سالم کمک می‌کند تا زمانی که توسط تخمدان آزاد می‌شود به تخمک نزدیکتر شود.
در تکنیک درمان ناباروری با IUI، تمامی اسپرم ایجاد شده جمع آوری، شسته و غلیظ می‌شود تا فقط اسپرم با کیفیت بالا باقی بماند. اسپرم سالم مستقیماً با کمک یک لوله نازک در داخل رحم زن قرار می‌گیرد و آن را به لوله های فالوپ نزدیک می‌کند. از سوی دیگر IUI رسیدن اسپرم به تخمک را آسانتر می‌کند زیرا زمان و مسافتی را که اسپرم برای رسیدن به تخمک باید طی کند کاهش می دهد. این عمل شانس بیمار را برای باردار شدن افزایش می‌دهد.
چه کسانی کاندید مناسب عمل IUI هستند؟
اغلب پزشکان زنان و زایمان و متخصصان ناباروری معتقدند خانم‌هایی که تحت عمل IUI قرار می‌گیرند نمی توانند همزمان دو لوله فالوپ مسدود داشته باشند و قاعدتا حداقل یکی از آن دو باید باز باشد. برای درمان ناباروری با IUI آن دسته از زوج‌هایی کاندید و متقاضی انجام عمل IUI هستند که شرایط زیر را داشته باشند:
- داشتن مشکلات مخاط دهانه رحم، که می تواند از حرکت اسپرم به تخمک جلوگیری کند.
- کسانی که ناباروری بدون دلیل دارند.
- افراد دارای تخمک گذاری غیر طبیعی.
- افراد مبتلا به اندومتریوز خفیف.
- وجود اختلالات جنسی یا اختلال عملکرد جنسی. بطور مثال اختلال نعوظ در شریک جنسی مرد یا حساسیت به اسپرم
- شریک جنسی با ناباروری خفیف با عامل مردانه، مانند تعداد کم اسپرم یا تحرک کم اسپرم
- و در نهایت، زنانی که می خواهند از اهدا کننده اسپرم غیر شریک استفاده کنند.
نکته مهم در مسئله درمان ناباروری با IUI این است که تکنیک تلقیح داخل رحمی IUI ، برای همه خانم ها گزینه مناسبی نیست؛ و به دلیل نحوه عملکرد این روش، برخی از زنان ممکن است از IUI بهره و نتیجه مطلوب را نبرند.
نحوه انجام عمل IUI
در فرایند تکنیک درمان ناباروری به روش IUI که توسط متخصص باروری انجام می‌شود، اسپرم را در رحم مادر قرار می دهد تا احتمال رسیدن و بارور شدن با تخمک را افزایش دهد. این روش را می توان همراه با تحریک هورمونی یا یک چرخه طبیعی استفاده کرد و یک روش سریع و بدون درد است که در طی تخمک گذاری مصنوعی انجام می‌شود. فرآیند درمان ناباروری با IUI شامل مراحل زیر می باشد:
تولید تخمک در درمان ناباروری با IUI
تولید تخمک به کمک تحریک تخمدان 2 الی 4 روز پس از چرخه یا همان سیکل قاعدگی در زن شروع می‌شود. برای تسهیل رشد تخمک پزشک برای بیمار خود مصرف دارو را تجویز می‌کند. عموما مصرف دارو به مدت 5 الی 10 روز لازم است. داروهایی با عنوان گنادوتروپین ها به مدت 10 روز و لتروزول به مدت 5 روز تجویز می‌شوند. برای پیگیری تولید و رشد تخمک سالم و تعیین مرحله بعدی، لازم است تا مادر چندین بار به مطب دکتر خود مراجعه نماید و تحت کنترل باشد.
تعیین زمان تخمک‌گذاری در درمان ناباروری با IUI
پزشک پس از اطمینان از آمادگی رحم جهت پذیرش تخمک، زمان تخمک گذاری را مشخص می‌کند. در طول چرخه IUI دارویی، تخمک گذاری توسط داروی دیگری تحریک می شود. داروی محرک معمولاً در روز 13 انجام می شود. آی یو آی در روزی که نزدیک به تخمک گذاری است با آزمایش خون و سونوگرافی برای اندازه گیری هورمون لوتئین کننده انجام می شود. پس از اینکه پیش بینی کننده تخمک گذاری نتیجه مثبت را نشان داد روش IUI برای 12 تا 36 ساعت توسط پزشک معالج برنامه ریزی می شود.
شست‌وشوی اسپرم در درمان ناباروری با IUI
در ادامه فرایند درمان، اسپرم مرد شسته شده و به داخل کاتتر یا همان لوله نازک مخصوص این کار کشیده می‌شود و همزمان واژن و دهانه رحم نیز تمیز می‌شوند. پزشک همچنین سلامت اسپرم مورد استفاده را تأیید می‌کند و کاتتر را از طریق دهانه رحم به داخل رحم می‌لغزاند. پس از رسوب موفقیت آمیز اسپرم، کاتتر خارج می‌شود. به تشخیص پزشک معالج و در صورت لزوم، اسپرم جمع آوری و منجمد می شود و به مرکز باروری ارسال می شود.
تلقیح اسپرم در درمان ناباروری با IUI
آنگاه پزشک یک کاتتر را از کنار دهانه رحم به داخل رحم می‌کشد. اسپرم به داخل حفره رحم تزریق می شود و سپس کاتتر خارج می شود. این یک روش ساده از تلقیح اسپرم است که نیازی به بیهوشی ندارد و فقط چند دقیقه طول می کشد. در طول مدت لقاح مصنوعی زن هیچگونه درد و یا ناراحتی را احساس نخواهد کرد.
تست بارداری در درمان ناباروری با IUI
پزشک پس از انجام تمام این مراحل زمانی را برای زوجین مشخص نموده تا برای تست بارداری و اطمینان از حصول نتیجه، جهت آزمایشات اصلی و تست بارداری مجددا مراجعه نمایند.
بیشتر بخوانید: رژیم بارداری
میزان موفقیت درمان ناباروری با IUI
اگرچه خوشبختانه درصد بالایی از باروری به روش IUI در جهان نتیجه بخش بوده اما دقت داشته باشید که میزان موفقیت تلقیح داخل رحمی و درمان ناباروری به روش IUI به عوامل مختلفی بستگی دارد که شامل سن و چالش های زمینه ای باروری می¬باشد. پس توجه به چند نکته در موفقیت آمیز بودن روش IUI حائز اهمیت است:
- IUI معمولا برای مادران بالای 40 سال توصیه نمی شود. زیرا با افزایش سن یک زن، به دلیل کیفیت تخمک، میزان باروری کاهش می یابد.
- مسائل زمینه ای باروری نقش مهمی در موفقیت IUI دارد. زنانی که سیکل¬های قاعدگی نامنظم دارند یا تخمک گذاری ندارند برای باردار شدن قبل از انجام روش IUI نیاز به مصرف دارو و درمان دارند.
همچنین برای موفقیت آمیز بودن روش IUI، نیاز به تجزیه و تحلیل دقیق مایع منی در مردان وجود دارد. در نتیجه نمونه‌های اسپرم از اهداکنندگان گرفته می‌شود و از نظر مورفولوژی، تحرک و شمارش ارزیابی می‌شود.